en znajdujący się na pl. Kościelnym na Ostrowie Tumskim kościół stanowi szczególną ciekawostkę architekto- niczną — jedyny w Polsce gotycki kościół dwupoziomowy. Został ufundowany przez księcia Henryka Prawego, którego szczątki spoczęły w kościele w roku 1295, kiedy to zakończono budowę i pozostały tam aż do roku 1945.

Legenda głosi, że Książe poprzysiągł wybudować na Ostrowie kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja, patrona rodziny książęcej, aby w ten sposób prosić o wyzdrowienie ciężko chorych książąt. W trakcie budowy znaleziono jednak w ziemi korzeń o przedziwnym kształcie, przypominający dwie postacie zatopione w modlitwie u stóp ukrzyżowanego Chrystusa. Biskup uznał to za cudowny znak i zażądał, by kościół zbudować pod wezwaniem św. Krzyża. Nie chcąc złamać przyrzeczenia, książę kazał więc wybudować dwa kościoły jeden na drugim — najpierw św. Bartłomieja, a nad nim, na tym samym planie, kościół św. Krzyża. Podobno z Kościołem św. Krzyża i św. Bartłomieja wiąże się jeszcze jedno cudowne zdarzenie: już pod sam koniec robót dekarz pracujący na dachu pośliznął się i spadł kilkadziesiąt metrów w dół. Cudownym zrządzeniem Boskim jednak jego płaszcz rozwinął się jak spadochron i robotnik bez najmniejszego uszczerbku łagodnie wylądował na ziemii.